Τα εξ αγγέλου | «Κατά τον δαίμονα εαυτού».

Art, Τα εξ αγγέλην Άγγελος Μαυραειδής 1424

Ύστερα από επιθυμία του Jim Morrison γράφτηκε στο μνήμα του η εξής φράση στα ελληνικά: «ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΔΑΙΜΟΝΑ ΕΑΥΤΟΥ». Ήταν δαιμόνιος, σατανικός; Μήπως ήταν γνώστης της στωικής φιλοσοφίας;

Στην αρχαιότητα, η λέξη δαίμων αντιπροσώπευε τη θεία δύναμη, τη θεϊκή υπόσταση, τη θεότητα με τις ιδιότητες της τύχης και της μοίρας. «Κατά τον δαίμονα», λοιπόν, όπως λέμε «κατά τύχη» σήμερα. Ως επίθετο ήταν συνώνυμο του έμπειρου, του γνώστη, του δαήμονα. Ετυμολογικά, σύμφωνα με το λεξικό του Παπύρου, προέρχεται από το ρήμα «δαίομαι» που σημαίνει μοιράζω, χωρίζω. Αρχικά, δαίμων ήταν η θεότητα που κατένεμε, μοίραζε (εξού και η λέξη μοίρα) το μερίδιο του καθενός μας. Αν όχι η μεγαλύτερη, σίγουρα από τις μεγαλύτερες αναφορές της λέξης δαιμόνιο έχει την υπογραφή του Σωκράτη. Το γνωστό δαιμόνιο του, η εσωτερική φωνή του, ο ανοιχτός δίαυλος –δέκτης πνευματικού πλούτου. Το δαιμόνιο που στάθηκε ως κατηγορία στη δίκη του Σωκράτη. Εισάγεις καινά δαιμόνια φίλε, νέες θεότητες, κάτι που οι θρησκόληπτοι και συντηρητικοί της εποχής δεν είδαν με καλό μάτι. Δαίμων χαρακτηριζόταν γενικά κάθε θεότητα των προχριστιανικών Ελλήνων στην νεοελληνική. Όμως, με τη συμβολή του χριστιανισμού, ο δαίμων έγινε συνώνυμο του κακού, του μοχθηρού, του διαβολικού και ως επιθετικός προσδιορισμός σημαίνει τον έξυπνο, αλλά και τον υποχθόνιο. Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα… Το κατεστημένο υπήρχε από αρχαιοτάτων χρόνων, άπλα αλλάζει μανδύα περιβολής.

Ο όρος «δαίμων» συναντάται συχνά στην νεοελληνική γλώσσα, όπως για παράδειγμα στις λέξεις: «δεισιδαιμονία», που σημαίνει φόβος για το υπερφυσικό, το ανεξήγητο, αλλά και «ευδαιμονία», που είναι η κατάσταση απόλυτης εσωτερικής ευτυχίας, εναπόθεσης της μοίρας μας στον δικό μας εσωτερικό θεό, απαλλαγμένη από κάθε είδους εξωτερική παρέμβαση. Επιστρέφοντας στον Jim Morrison και στην επιγραφή του τάφου του

«κατά τον δαίμονα εαυτού»,

με την έννοια της λέξης ως θεότητας και όχι ως τύχης ή μοίρας, η φράση αποδίδεται σε μια στάση ζωής την οποία είχαν υιοθετήσει και επικροτήσει οι στωικοί φιλόσοφοι. Σημαίνει πως πράττω με μοναδικό γνώμονα τη φωνή της εσωτερικής μου συνείδησης. Ακούω τη δική μου εσωτερική θεότητα, αδιαφορώντας συχνά -όπως στην περίπτωση του Jim- για την κρίση του κοινωνικού συνόλου. Τώρα, αν η ροκ είναι του διαβόλου, αν είσαι δεισιδαίμονας ή ευδαίμονας, τυχερός ή άτυχος, τουλάχιστον, έχεις τον δαίμονα εαυτού…