Κονγκό | Eric Vuillard

Κονγκό (2018), Eric Vuillard, μτφρ. Γιώργος Φαράκλας, εκδόσεις Πόλις

Είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα αυτό; Είναι ιστορία ή μήπως είναι λογοτεχνία; Δεν πρόκειται για μια υπαρξιακή κρίση της μεγάλης φόρμας (για την ακρίβεια δεν πρόκειται καν για μεγάλη φόρμα, καθώς δεν ξεπερνά το βιβλίο τις εκατόν είκοσι σελίδες), αλλά για τη γραφή του Vuillard που ανανεώνει το ιστορικό μυθιστόρημα.

Στην ιστορική οπτική του δεν επικεντρώνεται στις πολύ προβεβλημένες από την ιστορική αφήγηση προσωπικότητες, τους… celebrities της ιστορίας, αυτούς που κίνησαν τα νήματα, αυτούς των οποίων τα ονόματα δεν είναι αναγκαίο να έχει κάνει κανείς σπουδές στην Ιστορία για να θυμάται, αλλά σε εκείνους που ποικιλοτρόπως επηρεάστηκαν από τις επιλογές των πρώτων, που παρασύρθηκαν από τη ροή των γεγονότων.

Στη λογοτεχνική οπτική του μιλάμε για μια πεζή φόρμα χωρίς ήρωες, χωρίς ουσιαστικά πρωταγωνιστές. Μια λογοτεχνία που τοποθετεί στο επίκεντρο το γεγονός, εν προκειμένω όλα ξεκινούν από το Συνέδριο του Βερολίνου το 1884, όπου οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες θα μοιράσουν

την «πίτα» της Αφρικής και θα πρυτανεύσει στο κατακρεουργημένο και καταματωμένο Κονγκό ο Λεοπόλδος ο Β΄, βασιλιάς του Βελγίου, ένας από τους πιο αιμοσταγείς βασιλιάδες, αδίστακτος, εγκληματικός.

Οι θιασώτες αυτού του τρομακτικού εγκλήματος που ονομάζεται «αποικιοκρατία στο Κονγκό» και στοιχειοθετείται από βάναυσα εγκλήματα, βιασμούς, ακρωτηριασμούς, την πιο βάρβαρη μορφή εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, σε ένα πνιγηρό γεύμα, ένα τραπέζι – παρωδία που αποδίδεται με χιούμορ και λεπτή ειρωνεία, σίγουρα σκωπτικά, γι’ αυτό και κάπως πιο εύπεπτα από ιστορικό σύγγραμμα, πιο απολαυστικά από ιστορικό μυθιστόρημα, μοιράζουν την πλούσια ήπειρο σαν να ήταν βιλαέτι τους.

Ο Vuillard είναι μαέστρος της γραφής. Στήνει το σκηνικό του, τοποθετεί τα πρόσωπα, μια «πολιτεία επιφανών ανδρών: (που) είναι ολίγον πυργοδεσπότες, ολίγον ποιητές ή κηπουροί, ολίγον επιχειρηματίες, πρόεδροι του διοικητικού συμβουλίου της τάδε ή της δείνα εταιρείας, βασιλιάδες του υποδήματος, μεγιστάνες του άνθρακα, πελώριοι κουμπαράδες». Όλοι κόπτονται και ερίζουν για την τύχη της λεκάνης του Κονγκό. Μαζί με τον Λεοπόλδο Β΄ ρόλο κομβικό διαδραματίζει ο εκτελών εντολάς με υπερβάλλοντα ζήλο Μόρτον Στάνλεϋ.

Και το Κονγκό είναι ένα πυκνό δάσος, ένα