Ο Γρηγόρης Μούτσιος ζει, εργάζεται και δημιουργεί στην όμορφη πόλη της Θεσσαλονίκης. Πτυχιούχος του τμήματος Μαθηματικών της Σχολής Θετικών Επιστημών του Α.Π.Θ., διδάσκει την επιστήμη που μελετά τους αριθμούς, τη δομή, τη μεταβολή και τις σχέσεις όλων των μετρήσιμων αντικειμένων, δηλαδή τα Μαθηματικά. Η επιθυμία του να καταγράψει τη στιγμή και να αιχμαλωτίσει τη μνήμη, αλλά και ερεθίσματα από το σπίτι που μεγάλωσε στάθηκαν ίσως η αφορμή για την πρώτη του «περιήγηση στα μονοπάτια» της φωτογραφίας. Ωστόσο, τα πιο οργανωμένα εγχειρήματα φωτογράφισης συνέβησαν κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων.

Εκτιμώντας τα πλεονεκτήματα της ομαδικότητας, έχει αποτελέσει μέλος της φωτογραφικής «ΟΜΑΔΑΣ 13», του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης και υπήρξε συνιδρυτής της φωτογραφικής ομάδας «ΑΤΡΟΠΟΣ». Από το 2003 έως το 2008 παρέδιδε μαθήματα ως εκπαιδευτής στον Όμιλο Φωτογραφίας των Εκπαιδευτηρίων Βασιλειάδη, δραστηριότητα που συνεχίζει και περιστασιακά τα τελευταία έτη, ενώ παράλληλα ασχολείται με τον σχεδιασμό οπτικού και διαφημιστικού υλικού και την παραγωγή video.

Από το 2019 είναι ιδρυτής της ομάδας στο Facebook «TimeSilence Photography Friends», η οποία έχει ως στόχο την επικοινωνία φωτογράφων από την Ελλάδα και το εξωτερικό για τη δημιουργία project με κοινή θεματική, καθώς και την ανταλλαγή απόψεων για τη φωτογραφική πραγματικότητα σήμερα. Είναι, επίσης, εκδότης κι επιμελητής του τριμηνιαίου ηλεκτρονικού περιοδικού «TimeSilence Photography Friends» και διαχειριστής της ομάδας του Facebook «Φωτογραφίζουμε τις περιοχές Natura». Για τον Γρηγόρη Μούτσιο η φωτογραφία είναι τέχνη, ένας δημιουργικός τρόπος έκφρασης του εαυτού, αλλά και μια διαρκής αναζήτηση εκφραστικών δρόμων. Συνομιλώντας μαζί του ταξιδεύουμε στο παρελθόν, μάς ξεναγεί στον δικό του μοναδικό φωτογραφικό κόσμο και μάς μυεί στη γοητεία και το βάθος της φωτογραφίας! 

Ο χρόνος, ο γραμμικός, ο μετρήσιμος, αυτός των ρολογιών –ως μία σύμβαση που είναι– πεθαίνει με το κλικ του φωτογράφου, δεν υφίσταται πλέον.

Η πρώτη καταγεγραμμένη φωτογραφία ανάγεται στο πολύ μακρινό παρελθόν, γεγονός που αποδεικνύει την ανάγκη του ανθρώπου, από πολύ παλιά, να «αιχμαλωτίσει την στιγμή». Εσάς, τι σας έφερε στον κόσμο της φωτογραφίας;

Θα ξεκινήσω με μία μακρινή χρονικά ιστορία. Σε ένα χωριό στην ανατολική μεριά της Μακεδονίας, κάπου στα τέλη του 1970, ένας πιτσιρικάς έχει τοποθετήσει συνομήλικους φίλους του, αλλά και κάποιους μεγαλύτερους, δίπλα στη βρύση του χωριού και, κρατώντας έναν φακό (όχι φωτογραφική μηχανή), προσποιείται ότι τους βγάζει φωτογραφία για να τους θυμάται, επειδή σε λίγο καιρό, ακολουθώντας το κύμα της εσωτερικής μετανάστευσης, η οικογένεια του θα φύγει για τη συμπρωτεύουσα. Το επόμενο δε καλοκαίρι, όταν επιστρέφει για μερικούς μήνες, η παρέα τού ζητά και τις φωτογραφίες.
Χρόνια μετά, κατάλαβα ότι αυτή η στιγμή, όπως αιχμαλωτίστηκε χωρίς μηχανή, χωρίς αποτύπωση σε χαρτί, ίσως ήταν και η πρώτη μου φωτογραφία. Βέβαια, μία οικογενειακή εμμονή με το μέσο υπήρχε. Από πολύ μικρή ηλικία, είχα πρόσβαση σε φτηνές κάμερες της εποχής (μία πλαστική Diana, Kodak, αργότερα μία Polaroid και άλλες που τώρα δε θυμάμαι), καθώς και σε μία τεράστια συλλογή οικογενειακών φωτογραφιών (από γονείς, παππούδες, συγγενείς) τις οποίες σε κάθε ευκαιρία χάζευα με μανία. Με μάγευε πάντα η διαδικασία, χωρίς να συνειδητοποιώ τι είναι αυτή η τέχνη, για πολλά χρόνια. Θυμάμαι τους φωτογράφους στην παραλία της Θεσσαλονίκης, με τα μεγάλα ξύλινα κουτιά τους, να φωτογραφίζουν τον κόσμο που στηνόταν υπομονετικά για να φωτογραφηθεί και με μία διαδικασία μίμησης έκανα τις πρώτες μου φωτογραφίες από ό,τι έβλεπα, καθώς η ενασχόληση με τη φωτογραφική μηχανή ήταν ένα αγαπημένο παιχνίδι. Ωστόσο, οι πρώτες οργανωμένες απόπειρες φωτογράφισης ήρθαν στα φοιτητικά χρόνια, οπότε ξεκίνησα και την ενασχόληση με τον σκοτεινό θάλαμο. Η μετάβαση από τη μη συνείδηση του μέσου στη συνολική δυνατότητα της φωτογραφίας, ως τέχνης, έγινε μέσω μιας διαρκούς και ομαλής μετάβασης, μέσα από διάβασμα κι ενασχόληση αρκετών ετών. 

Οι φωτογραφίες σας, συχνά ασπρόμαυρες κι άλλοτε έγχρωμες, αποτελούν γοητευτικές αναπαραστάσεις, με έντονα τα στοιχεία της εσωτερικότητας και του συναισθηματικού βάθους. Τι σας γοητεύει στην τεχνική του b&w και πόσο συχνά καταφεύγετε σε αυτήν; 

Όπως καταλαβαίνετε από την ηλικία μου κι από αυτά που σας είπα παραπάνω, ανήκω σε μία γενιά που μεγάλωσε με την ασπρόμαυρη φωτογραφία. Το Α/Μ φιλμ ήταν (τώρα πλέον όχι) η φθηνή λύση για πολλά χρόνια στην ελληνική πραγματικότητα. Αγόραζες φθηνά το φιλμ, είχες τη δυνατότητα να το εμφανίσεις και να εκτυπώσεις ο ίδιος. Ένα μέρος της γοητείας της, λοιπόν, είναι η οικειότητα που μου προσφέρει. Από την άλλη πλευρά, έχω την αίσθηση ότι με την ασπρόμαυρη φωτογραφία μπορώ να εμβαθύνω σε αυτό που φωτογραφίζω και να εστιάζω στις εναλλαγές του φωτός και στη φόρμα, χωρίς να με αποπροσανατολίζει το χρώμα. Τις πιο πολλές φορές επιλέγω ποια φωτογραφία θα γίνει ασπρόμαυρη κατά τη διάρκεια της φωτογράφισης. Σπανίως μετατρέπω κάποια που την προορίζω για έγχρωμη σε Α/Μ. Συνήθως, επιστρέφω στο ίδιο θέμα κάνοντας άλλες λήψεις, αν κάτι δε με ευχαριστεί. Παλαιότερα, μάλιστα, (την εποχή των φιλμ) σχεδόν αποκλειστικά έκανα ασπρόμαυρη φωτογραφία, με εξαίρεση κάποιους πειραματισμούς με polaroid και slides. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια προσπαθώ να βρω εκφραστικούς δρόμους και στην έγχρωμη φωτογραφία. 

Προτιμάτε μία άρτια -από τεχνική άποψη- φωτογραφία ή μία αυθόρμητη απεικόνιση ενός μοναδικού κλικ;

Σίγουρα θαυμάζω μία τεχνικά άρτια εικόνα. Αν έχει να μου πει και κάποια ιστορία, τότε είναι τέλεια. Οι τεχνικές παράμετροι είναι πάρα πολλές και κάποιος φωτογράφος μπορεί να επιλέξει να μεγιστοποιήσει την ποιότητα σε πολλές από αυτές, ενδεχομένως και σε όλες. Τους θαυμάζω αυτούς τους φωτογράφους για την επιμονή που έχουν, εγώ δεν τη διαθέτω. Είμαι αρκετά τεμπέλης σε αυτό και από την άλλη μεριά, ούτε επενδύω σε πανάκριβο εξοπλισμό. Χρησιμοποιώ φακούς από παλιές αναλογικές μηχανές μερικές φορές ή μπορεί να χρησιμοποιήσω μία πιο φθηνή φωτογραφική μηχανή. Δεν μού κάνει διαφορά. Σίγουρα, εκείνο που προσπαθώ πάντως είναι να δημιουργήσω ένα εκφραστικό ύφος που να μού ταιριάζει με τα μέσα που έχω και να αναζητήσω την προσωπική μου ματιά, απαλλαγμένη από την επιρροή των εικόνων που μας κατακλύζουν.
Από την άλλη μεριά, πιστεύω ότι τίποτα δεν είναι αυθόρμητο όταν κάνεις το κλικ. Μοιάζει ίσως αυθόρμητο, αλλά σίγουρα η επιλογή του θέματος και ο τρόπος που το φωτογραφίζεις απεικονίζει το τι είσαι τελικά εσύ ως προσωπικότητα. Γι’ αυτό, ποτέ δύο διαφορετικοί άνθρωποι, ως ιδιοσυγκρασία ή προσωπικότητες εννοώ, δεν θα επιλέξουν να φωτογραφίσουν το ίδιο πράγμα, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. 

Η δημιουργία ενός πορτρέτου είναι απλά η απεικόνιση ενός ειδώλου ή μία περισσότερο εσωτερική και δημιουργική διαδικασία; 

Νομίζω ότι κάθε είδος φωτογράφισης, που έχει μία πρόθεση, είναι δημιουργική και σίγουρα εσωτερική διαδικασία. Η λήψη ενός πορτρέτου προϋποθέτει την εγγύτητα (όχι απαραίτητα τη χωρική) με το αντικείμενο της φωτογράφισης και φυσικά κάποιου είδους σύνδεσή του με το περιβάλλον του. Αποκτά νόημα όταν ξεφεύγει από τη μηχανική καταγραφή και εμβαθύνει τόσο στην εσωτερικότητα του όσο και στη σχέση του με τον χώρο και τον χρόνο. 

Κατά τη γνώμη σας, πώς λειτουργεί στη φωτογραφία το στοιχείο του χρόνου και πώς μέσω αυτής καταγράφεται η μνήμη;

Ο χρόνος, ο γραμμικός, ο μετρήσιμος, αυτός των ρολογιών –ως μία σύμβαση που είναι– πεθαίνει με το κλικ του φωτογράφου, δεν υφίσταται πλέον. Στη θέση του αναδύεται ο εσωτερικός χρόνος του φωτογράφου που ζητά να συναντήσει τον εσωτερικό χρόνο του θεατή. Η φωτογραφία, με την τεχνική που υλοποιείται μέχρι και σήμερα, στην ουσία καταργεί τη συμβατική έννοια μέτρησης του χρόνου, αυτή των υποδιαιρέσεων, και συμπυκνώνει το άπειρο σε κάτι που επίσης συμβατικά λέμε «στιγμή». Δεν είναι στιγμή, στην ουσία μία διάρκεια καταγράφουμε πάλι, κι αυτό είναι το πρώτο ψέμα από τα συνολικά ψέματα που μας λέει η φωτογραφία. Με αυτή την έννοια, ο συμβατικός χρόνος δεν υφίσταται, παρόλο που αυτός χρησιμοποιήθηκε για το τεχνικό τμήμα μίας λήψης. Το άπειρο μίας οποιασδήποτε χρονικής διάρκειας (όσο μικρή και να είναι αυτή) είναι το άπειρο όλου του χρόνου. Είναι ταυτόχρονα το παρελθόν και το μέλλον. Σε αυτή τη διάρκεια, η μνήμη και τα βιώματα, ζυμωμένα με τη θεώρηση του κόσμου που ο καθένας μας έχει, είναι τα τελικά συστατικά της φωτογραφίας. Έχω την αίσθηση ότι τελικά μία φωτογραφία έχει γίνει πολύ πριν υπάρξει, είτε ως λανθάνουσα εικόνα στο φιλμ, είτε ως ένα σύνολο μαγνητικών δίπολων στην επιφάνεια μίας κάρτας μνήμης. 

Οι καιρικές συνθήκες και το στοιχείο του απρόβλεπτου φαίνεται να αναφέρονται ως οι πιο συνήθεις παράγοντες δυσχέρειας του έργου ενός φωτογράφου. Θα λέγατε ότι ισχύει το ίδιο και για το συναίσθημα; Έχει αποτελέσει ποτέ ανασταλτικό παράγοντα για εσάς μία τυχόν συναισθηματική φόρτιση της στιγμής;

Το συναίσθημα σίγουρα δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα μίας λήψης. Πολλές φορές, μάλιστα, είναι κι αυτό που θα πυροδοτήσει μία διαδικασία εξερεύνησης. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν κανείς μένει μόνο σε αυτό ή όταν το χρησιμοποιεί εκβιαστικά για τον θεατή στην τέχνη του. Το συναίσθημα, κατά κανόνα, είναι το αποτέλεσμα. Ο φωτογράφος, όμως, χρειάζεται να ψάξει πίσω από αυτό και φυσικά διαρκώς να στέκει κριτικά απέναντι στα έργα του. Φράσεις, όπως «ο καλλιτέχνης βάζει την ψυχή του στο έργο του» ή «εγώ δημιουργώ με συναίσθημα» είναι στην καλύτερη περίπτωση αφελείς και στη χειρότερη εκ του πονηρού. Η τέχνη οφείλει να φωτίζει πάντα με έναν ελλειπτικό λόγο τα πράγματα, με σεμνότητα προς τον θεατή. Από την άλλη πλευρά, και ο αναγνώστης μίας εικόνας οφείλει να εκπαιδεύσει τον εαυτό του, ώστε να αναπτύξει αισθητικό κριτήριο, συνειρμική ικανότητα και να στέκεται κριτικά μπροστά σε αυτήν. Με λίγα λόγια, να μην τσαλαβουτά σε κάποιου είδους συναισθηματική ρηχότητα. Στη θεωρία της κριτικής της λογοτεχνίας ο όρος «Affective Fallacy» εκφράζει ακριβώς αυτή τη συναισθηματική παραπλάνηση του αναγνώστη.
«Το συναίσθημα δεν είναι ασφαλές κριτήριο για να αναγνωρίσουμε ένα έργο τέχνης ως τέτοιο». (Βασίλης Ραφαηλίδης, Στοιχειώδης Αισθητική, Εκδόσεις Εικοστού πρώτου, 1992) 

Για τους περισσότερους η φωτογραφία αποτελεί μια μοναχική κι ατομική ασχολία. Ωστόσο, εσείς φαίνεται πως εκτιμάτε την ομαδικότητα και τα αποτελέσματα που εκείνη φέρει. Μιλήστε μας για την ομάδα «TimeSilence Photography Friends» της οποίας είστε ιδρυτής, καθώς και για το ομώνυμο ηλεκτρονικό περιοδικό.

Η φωτογραφία –με όλες τις ιδιαιτερότητές της- είναι τέχνη κι ως τέτοια είναι μέρος μιας κοινωνικής πραγματικότητας. Ο καλλιτέχνης δεν είναι ένα άτομο το οποίο ζει αποκομμένο κοινωνικά, πολιτισμικά και πολιτικά ούτε παράγει έργο που είναι άσχετο με τις εξελίξεις που συμβαίνουν γύρω του. Κρίνω, λοιπόν, ότι η συνεύρεση καλλιτεχνών σε μία ομάδα μπορεί να βοηθήσει, ώστε να στέκονται κριτικά απέναντι στο έργο τους, να μαθαίνουν διαρκώς, να αναπτύξουν ισότιμους δεσμούς μεταξύ τους και συνεργασία. Για πολλά χρόνια λειτούργησα μέσα σε ομάδες και θεωρώ ότι αυτό με ωφέλησε, ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν πήγανε καλά.
Η ομάδα «TimeSilence Photography Friends» ιδρύθηκε τον Δεκέμβρη του 2019 από εμένα, αριθμεί αυτή τη στιγμή 900 μέλη από την Ελλάδα κι άλλες χώρες και κάθε τρίμηνο εκδίδει ένα ηλεκτρονικό περιοδικό (που όνειρο του είναι να γίνει και έντυπο) με δουλειές των μελών σε θεματικές (projects) που ορίζονται ανά μήνα. Σε αυτή την προσπάθεια σύντομα προσφέρθηκαν να συνδράμουν τρεις φίλες και εξαιρετικές, κατά τη γνώμη μου, φωτογράφοι, οι οποίες διαρκώς και με υπομονή στηρίζουν την ομάδα και την έκδοση. Πρόκειται για τις (με αλφαβητική σειρά): Άννα Παπαχρήστου, Υρία Χωριανοπούλου και Φανή Καρανικόλα. Στα τεύχη του περιοδικού μπορείτε να βρείτε λεπτομέρειες και συνδέσμους προς τα κοινωνικά δίκτυα και ιστότοπους για τον καθέναν από εμάς.
Η ομάδα έχει στο ενεργητικό της μία ομαδική έκθεση με τίτλο «Memories Of A Questionable Landscape», η οποία παρουσιάστηκε αρχικά στο Διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφίας Κορινθίας, «CorinthXposed» (Σεπτέμβριος 2021) και ακολούθως σε δημόσιο χώρο στο «Μπρίκι Καφέ» στην πόλη των Σερρών.
Το περιοδικό, εκτός από τις δουλειές καλλιτεχνών της ομάδας, φιλοξενεί κάθε φορά κι έναν καλλιτέχνη, από τον οποίο παρουσιάζει επιλεγμένες ενότητες έργων του. Επίσης, ορισμένες φορές φιλοξενεί και άρθρα για την τέχνη και τη φωτογραφία. Στις σελίδες του έχουν δημοσιευτεί έργα πολλών καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
 

Μία φωτογραφία σταματά την στιγμή του επιθυμητού κλικ, μετά το πέρας της επεξεργασίας της ή αφού έχει τελικά εκτυπωθεί; 

Σίγουρα η εκτύπωση είναι η τελευταία πινελιά, μιλώντας με όρους ζωγραφικής. Από άποψη ρόλου, ίσως είναι και η σημαντικότερη, γιατί δίνει τη δυνατότητα ενός χειροπιαστού έργου. Ωστόσο, γενικά για το έργο τέχνης, νομίζω ότι από τη μεριά του καλλιτέχνη δεν υπάρχει τέλος, με την έννοια ότι πολλές φορές ο καλλιτέχνης επανέρχεται ξανά και ξανά σε αυτό είτε αλλάζοντάς το τελείως είτε προσθέτοντας ή αφαιρώντας λεπτομέρειες. Κάποιες φορές, μάλιστα, το δημιουργεί από την αρχή, τελείως διαφορετικά. Η διαδικασία αυτή είναι συνέπεια της διαρκούς αναζήτησης ύφους, εικαστικής γλώσσας κι εκφραστικών δρόμων. Προσωπικά μιλώντας, θεωρώ και τα τρία στάδια εξίσου σημαντικά, γιατί μου δίνουν τη δυνατότητα –το καθένα με τον ρόλο του– να βρίσκω τον εκφραστικό μου δρόμο. Θα ήθελα, τέλος, να προσθέσω και ένα τέταρτο στάδιο, αυτό που αφορά στη δόμηση ενός συνόλου φωτογραφιών σε ενότητα. Διαδικασία την οποία επίσης θεωρώ σημαντική, γιατί διευρύνει την εκφραστική και συνειρμική σου ικανότητα, σε παρακινεί να δεις πίσω από την κουρτίνα και να συνειδητοποιήσεις, εντέλει, τι είναι αυτό που φωτογραφίζεις και γιατί το επιλέγεις. 

Από την άλλη μεριά, είμαι αντίθετος στο συνολικό αφορισμό της άυλης εικόνας ως το αίτιο του κακού και της παρακμής. Είναι ένα μέσο επικοινωνίας, πραγματώνει την επιθυμία του καλλιτέχνη γι’ αυτήν (κανείς δε δημιουργεί εικόνες για να τις βλέπει μόνο αυτός) και προσφέρει την ευκαιρία σε πολλούς να δείξουν τη δουλειά τους σχετικά εύκολα, δίνοντας τους πρόσβαση σε κοινό που δύσκολα θα το προσεγγίζανε μέσω μίας έκθεσης με τυπωμένα έργα. Φυσικά, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις έργων που, εκ των πραγμάτων, δε γίνεται παρά να τα δεις δια ζώσης, γιατί στην άυλη αναπαράσταση τους χάνουν τόσα πολλά, που πλέον μετατρέπονται σε κάτι άλλο.
 

Για ένα ακόμη καλοκαίρι γινόμαστε μάρτυρες ανεξέλεγκτων πυρκαγιών, μηδενικής πρόληψης και έλλειψης διάθεσης ή ικανότητας αντιμετώπισής τους. Ως λάτρης του φυσικού τοπίου και της άγριας ζωής, όπως διακρίνεται και στις φωτογραφίες σας, εσείς πώς βιώνετε αυτή την απίστευτη οικολογική καταστροφή;

Αυτή η καταστροφή –και κάθε άλλος βιασμός της φύσης– έχει υπογραφή και δεν είναι άσχετη από μία συνολική εκμετάλλευση όλου του πλανήτη και των έμβιων όντων από το πιο διεστραμμένο δημιούργημα της ανθρώπινης φύσης, που δεν είναι άλλο από το καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο δυστυχώς κυριαρχεί τους τελευταίους αιώνες στη γη. Η εξαθλίωση ολοένα και μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού της γης και η συγκέντρωση πλούτου σε ολοένα και λιγότερους, σε συνδυασμό με την απληστία, είναι οι βασικοί παράγοντες που οδηγούν στην καταστροφή. Σκεφτείτε, πρόσφατα στις ειδήσεις είπανε ότι αφήσαμε και σκουπίδια σε άλλο πλανήτη.
Σιωπηλοί θεατές, άλλοι ανήμποροι, άλλοι αλλοτριωμένοι, γινόμαστε συνένοχοι στο διαρκές έγκλημα. Είμαστε καταδικασμένοι, εμείς και σίγουρα τα παιδιά μας, νομίζω, αν δεν αλλάξουμε αυτό το μοντέλο άμεσα.  

Ο όρος «φωτογραφία» ετυμολογικά προέρχεται από τις λέξεις (φως + γραφή) και αναφέρεται στη δημιουργία οπτικών εικόνων μέσω της αποτύπωσης του φωτός. Για εσάς, τι αντιπροσωπεύει; Είναι επιστήμη, τέχνη ή κάτι παραπάνω;

Η φωτογραφία πέρασε από πολλούς σκοπέλους μέχρι να αναγνωριστεί ως τέχνη. Η φτωχή αδελφή της ζωγραφικής, αυτό το περίεργο πράγμα που μπλέκει κι ένα κουτί, το οποίο «έλα τι κάνει, πέρα από μία μηχανική αναπαραγωγή», βρήκε τη θέση της στον χώρο των τεχνών. Ναι, είναι τέχνη! Έτσι το θεωρώ. Εγώ δεν ξέρω αν είμαι καλλιτέχνης! Θα δείξει το μέλλον, αν έκανα κάτι σημαντικό. Το σημαντικό, όμως, για εμένα είναι ότι στη φωτογραφία βρήκα ένα μέσο έκφρασης, ένα μέσο που μου δίνει τον τρόπο να πω και να δείξω αυτά για τα οποία ο δικός μου λόγος είτε δε μου αρκεί είτε δεν ταιριάζει. Από την άλλη πλευρά, όταν δείχνεις μία φωτογραφία, χωρίς να δημιουργείται κανένα παράδοξο, ξεκινάς με ένα ψέμα κι ο άλλος το αποδέχεται ως αλήθεια, παρόλο που εσύ τού το φωνάζεις «ε, ψέμα είναι!» κι ενδεχομένως κι αυτός να το ξέρει, αλλά πάραυτα, στο επόμενο λεπτό, κουβεντιάζετε γι’ αυτό που βλέπει. Έχει πλάκα αυτό! Συμβαίνει και στη ζωή, βέβαια σε άλλες καταστάσεις, αλλά εδώ η συνείδησή του δεν είναι οδυνηρή.
Τέχνη «αλήτισσα» είναι η φωτογραφία! 

Κλείνοντας, τι θα θέλατε να «δείτε μέσα από τον φωτογραφικό σας φακό» που δεν έτυχε να το συναντήσετε ακόμη;

Την πιο δύσκολη ερώτηση την κρατήσατε για το τέλος!
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω απάντηση. Κι αυτό γιατί έχω μία εμμονή με μερικά θέματα και συνεχώς γυρίζω σε αυτά. Ίσως από άλλους δρόμους, αλλά στην ουσία αυτά κυνηγώ και νομίζω ότι έτσι επιλέγω το τι φωτογραφίζω.
 

Ευχαριστούμε πολύ για την ενδιαφέρουσα συζήτηση! Καλή συνέχεια στο δημιουργικό και ανεξάντλητο ταξίδι της Φωτογραφίας! 

Σας ευχαριστώ κι εγώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να παρουσιάσω κάποιες σκέψεις μου μέσα από τις εύστοχες ερωτήσεις σας! Εύχομαι η προσπάθειά σας να συνεχιστεί αδιάκοπα και σε εσάς να έχετε κουράγιο!
Σας ευχαριστώ!
 

Τέχνη «αλήτισσα» είναι η φωτογραφία!