«Το πέρασμα» του Χάρη Οικονομόπουλου είναι μια αναφορά στον εαυτό.
Share
Το στάδιο του αποχιονισμού από τον πρόσφατο χιονιά συμπίπτει με το πεδίο της αναγνωστικής λύτρωσης που συνόδευσε «Το πέρασμα» του Χάρη Οικονομόπουλου, μετά το πέρας της ιστορίας. Στην επιθανάτια εμπειρία του, μετά από ένα τροχαίο ατύχημα, ο Χάρης, ο κεντρικός ήρωας, κάνει μια εσωτερική βουτιά, αξιοποιώντας την τελευταία ευκαιρία που του δίνεται για την κατάκτηση της αυτογνωσίας, στιγμές πριν την αιώνια σιωπή.
Την πιο ειλικρινή συνθήκη που όφειλε να δωρίσει στον εαυτό του με το σύντομο πέρασμά του από τη γήινη σφαίρα. Μια σουρεαλιστικά όμορφη περιπέτεια ανάγνωσης, γεμάτη εικόνες, λυρισμό και στοιχεία μεταφοράς, που καταλήγει σε βιωματική περιπέτεια για τον αναγνώστη, ως έρεισμα στο πνευματικό ταξίδι του Χάρη.
Κι αν φαίνεται τυχαία η επιλογή του ονόματος του ήρωα, ο κ. Οικονομόπουλος μάς επιβεβαιώνει ότι δεν είναι. «Ο ήρωας του βιβλίου δεν ονομάστηκε τυχαία Χάρης. Είμαι εγώ, σε μια προσπάθεια να αποδεχτώ τον θάνατό μου, σε περίπτωση που αυτός ερχόταν ξαφνικά και ακάλεστα να μου χτυπήσει την πόρτα. Το κόλπο ήταν να διεισδύσω στον εαυτό μου και να αναζητήσω την βοήθεια που χρειάζομαι για να αφεθώ», ανέφερε, εξηγώντας ότι η συγγραφή της συγκεκριμένης ιστορίας αποτελεί ένα δυνατό προσωπικό βίωμα.
INNER VIEW
Χρυσάνθη Μαστροκώστα
Αυτογνωσία
Στην τελευταία αυτή εμπειρία του ήρωα, ο συγγραφέας μας επέλεξε να αποδώσει ένα χαρακτήρα αυτοαναφορικό, μακριά από κολάσεις και παραδείσους, τιμώντας την επίσκεψή του στη γη, μέσα από μια διαδικασία αυτοΐασης, αυτοκατανόησης, αυτοαναγνώρισης και γνώσης του εαυτού, αυτού του πολύτιμου λίθου, που ονομάζεται εαυτός και ο σημερινός χρόνος δεν επαρκεί για να γνωρίσουμε και να αγκαλιάσουμε. Όπως περιγράφεται γλαφυρά στο βιβλίο, «εισέρχεσαι τυφλός και γεμίζεις φως». Με αυτό τον τρόπο, ο συγγραφέας δίνει τη δική του εκδοχή για το πέρασμα, τη μετάβαση από την ύπαρξη στην ανυπαρξία ή στην εκ νέου ύπαρξη. Η συνύπαρξη με τον άλλο του εαυτό, η ταυτότητα του οποίου αποτελεί ένα ευφυέστατο λογοτεχνικό κόλπο «μικρών» διαστάσεων, είναι ένα στοιχείο σαρκασμού, με σπαρταριστούς διαλόγους, που, ωστόσο, καθιστούν τις μεταξύ τους στιγμές ένα τραγικό βίωμα λυγμού που προετοιμάζει για το αναπόφευκτο. Για τον ήρωα αποτελεί ένα βαθύ και εσωτερικό βίωμα, ένα φωτεινό σκοτάδι, από αυτά που οδηγούν στην αναγέννηση, την κάθαρση, τη λύτρωση και στο τρυφερό άγγιγμα της ψυχής του εαυτού, στην καθησυχαστική λύση που έχει την επιγραφή: «μια χαρά τα κατάφερα, είχα μια ευτυχισμένη ζωή», αναγνωρίζοντας παράλληλα την ύπαρξη ετερόκλητων συνθηκών και επιλογών, που χρωμάτισαν τον ρου της προσωπικής ιστορίας του Χάρη.
Στο βιβλίο, η αναδρομή σε όλη τη ζωή του ήρωα, που προκάλεσε το ατύχημα, είναι μια παράλληλη διαδρομή στο σώμα του, από τη μέση, έπειτα στην καρδιά, με τον διαρκή ήχο από το «γιγάντιο» τύμπανο να ρυθμίζει τους χτύπους της ή ταυτόχρονα να της δίνει ταυτότητα και ανάσα, και τέλος στον εγκέφαλο, το πιο ζωτικό μέρος του ανθρώπινου κατασκευάσματος, εκεί που χωρά η απεραντοσύνη της ατομικής αυθυπαρξίας. Στ’ αλήθεια, πόσο γοητευτικός είναι ο καταγωγικός μας εαυτός; Στην ιστορία γίνεται επίσης αναφορά στη συνύπαρξη πολλών ανθρώπων, ένα μαγικό κράμα προσωπικοτήτων, γενεών και πολιτισμών που συνδέονται αρμονικά, γειωμένα σε ένα μοναδικό ον και, όπως μας ανέφερε ο κ. Οικονομόπουλος, «τη μεγαλύτερη βοήθεια τη δίνει ο ίδιος μας ο εαυτός, που δεν είναι μόνο ένας. Είναι πολλοί. Συλλέγεις όσους περισσότερους μπορείς και ενώνοντάς τους σαν παζλ, δίνεις τον αγώνα σου. Η νίκη θα είναι αποτέλεσμα σωστής συνεργασίας, η ήττα όμως, ολότελα δική σου», κατέληξε.
Σε αυτή την πρωτότυπη καταβύθιση του εαυτού, που περιγράφει ο συγγραφέας μας, δεν υπάρχει κανένα ίχνος τιμωρητικού χαρακτήρα για τα μελανά και τα ανίερα. Αντίθετα, με ένα γενναίο πέρασμα από κάθε ανάμνηση της παρελθοντικής πια ζωής του, επιβραβεύει, αγκαλιάζει, φωτίζει κάθε καλό και κακό, όση ασχήμια μα και ομορφιά, κάθε στιγμή που διαμόρφωσε τον άντρα με τα χαρακτηριστικά και τα στοιχεία μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Κάθε αράδα, κάθε λέξη και κάθε εικόνα της επιθανάτιας εμπειρίας του Χάρη είναι ένας ύμνος, μια γιορτινή τελετή λήξης για το προσωπικό του πέρασμα. Σε αυτά, υμνεί τους φωτεινούς σηματοδότες που τον καθοδήγησαν σε μεγάλες αποφάσεις της ζωής, ανατρέχει στις μεγάλες του αγάπες, σε κινηματογραφικά στιγμιότυπα της άγριας νιότης, στα πρώτα σκιρτήματα, στις πρώτες συγκινήσεις, σε όλα τα πρώτα μα και στα στερνά, όσα πέρασαν στη λήθη και τα ανέσυρε σε αυτό το υπερφυσικό ταξίδι. Τιμά τις μνήμες του, τις εμπειρίες, όλους τους ανθρώπους που τον συντρόφευσαν, «χρειάστηκε να ανασύρω ξεχασμένες αναμνήσεις, χαρές, λύπες και πολλά αγαπημένα πρόσωπα», μας είπε χαρακτηριστικά ο συγγραφέας, τις στιγμές του, τις πιο μεγάλες και τις απειροελάχιστα μικρές του νανοδευτερολέπτου, τα πιο ακραία και συγκλονιστικά συναισθήματα, όσα άφησαν το αποτύπωμά τους στην πιο ακέραιη μορφή τους, τις αποφάσεις, τα άβολα σταυροδρόμια, τη βαρύτητα των επιλογών, μια αποτίμηση του καθολικού εαυτού ντυμένη με συμβολισμούς.
Οι φόβοι
Μια ιστορία, που ο Χάρης Οικονομόπουλος δόμησε πάνω σε δύο ακραίες χρωματικές αποχρώσεις. Το κόκκινο και το μαύρο, που αποτυπώνονται σε ένταση σε κάθε στιγμιότυπο της ζωής του ήρωα, κυριαρχούν. Κόκκινος ουρανός, κόκκινα ματωμένα χέρια, κόκκινο ποτάμι, γκρι, μαύρος καπνός, σκοτάδι. Μια προσωπική αναμέτρηση με τα σκοτάδια, μια διαδικασία, η πορεία της οποίας είναι ακραία μοναχική και ματωμένη, αλλά και επιβεβλημένη, σύμφωνα με τον συγγραφέα, από κάθε οντότητα να την πραγματοποιήσει. «Θεωρώ πως είναι χρέος του καθενός από εμάς, όταν φυσικά νιώσει έτοιμος να εισχωρήσει βαθιά στην άβυσσο του εαυτού του, που πολλές φορές μπορεί να μοιάζει με λαβύρινθο και που δύσκολα θα βρει την έξοδο. Αυτή η διαδικασία απαιτεί σκληρή προσπάθεια. Οφείλει ο καθένας να εισχωρήσει στα βάθη της ψυχής του, στα πιο σκοτεινά και απαγορευμένα μέρη. Εκείνα που ο ίδιος έχει κρύψει από τον εαυτό του, αλλά που κατά βάθος λαχταρά να τα φανερώσει, διότι γνωρίζει πως μόνο με αυτόν τον τρόπο θα αναμετρηθεί με τον πραγματικό εαυτό του και τελικά θα λουστεί με το φως», ανέφερε ο κ. Οικονομόπουλος.
Αλήθεια, πόσο επίμονα ματώνουμε για να δημιουργήσουμε τις ρίζες μας, για να ρίξουμε τις άγκυρες, να βρούμε απάγκιο; Τέτοιου είδους ερωτήματα μου γεννήθηκαν όταν «με ματωμένα δάχτυλα και νύχια», ο ήρωάς μας αναζητούσε εναγώνια την άκρη, το φως, την αρχή και το τέλος.
Και ενώ ο συγγραφέας μάς είπε ότι στην προσπάθεια της αυτογνωσίας ο καθένας «θα συναντήσει πολλές διαφορετικές εκδοχές του εγώ του που περιμένουν να ενωθούν μεταξύ τους» και «αν το πετύχει, τότε δεν έχει τίποτα να φοβηθεί, ή μάλλον σχεδόν τίποτα», η ιστορία του Χάρη είναι μια ιστορία και για τους φόβους. Οι φόβοι για τη μετάβαση, το άγνωστο και την τελική αναμέτρηση, με την παρουσία του συμβόλου των αρουραίων. Είναι αναφορική στον άγνωστο προορισμό που οδηγούν τα σταυροδρόμια, στη μνήμη σαν επιλογή έναντι της λήθης, με σκοπό την κάθαρση και την αυτοβελτίωση. «Αν καταφέρει ο καθένας μας να γνωρίσει τους σπουδαίους και πολύτιμους άλλους του, μόνο κέρδος μπορεί να έχει. Δεν έχει να φοβηθεί τυχόν κόστος. Σε αυτή τη περίπτωση δεν υπάρχει τίμημα, αλλά ακόμα κι αν υπάρξει, πάλι ωφελημένος θα βγει από όλη αυτή τη διαδικασία. Δεν είναι κανείς μόνος. Διαθέτει πολλούς διαφορετικούς εαυτούς. Πολλούς περισσότερους από όσους και ο ίδιος γνωρίζει, είτε επειδή δεν έχει καταφέρει να τους ανακαλύψει είτε επειδή οι συνθήκες δεν θα τους αναδείξουν. Κάθε δυνατό βίωμα θα κυοφορήσει και έναν», εξηγώντας πόσο σημαντική είναι η ενασχόληση με την ανακάλυψη του εαυτού μας τόσο για εμάς όσο και τους σημαντικούς μας άλλους.
Η πατρική φιγούρα, μια αρχετυπική μορφή πατέρα που εμφανίζεται κάπου ανάμεσα στους φόβους, καθοδηγεί, καθησυχάζει και προετοιμάζει, ενώ ταυτόχρονα ο ήρωας εμφανίζεται ως μια στιλπνή ενσάρκωση του δικού του ανδρικού γονεϊκού προτύπου. Μια αξόδευτη, ανέφελη, αγνή και αδάμαστη αγάπη, σε αυτή που κατοικούν το τέλος και η αρχή, περιγράφεται μέσα από αναδρομές, συναισθηματικά φορτισμένο λόγο, που δε διαθέτει, όμως, υπερβολές και περιττούς εκφραστικούς στόμφους.
Η μετάβαση
Ίσως η εσώτερη αναμέτρηση για τον κάθε αναγνώστη να απεικονίζεται πνευματικά και ψυχικά, με σύμβολα τους δράκους αλλά και τις νεράϊδες. «Ίσως και να είναι έτσι», όπως αναφέρεται στο βιβλίο. Για τον Χάρη, τον κεντρικό ήρωα, τον φανταστικό αλλά και τον πραγματικό, τον Χάρη Οικονομόπουλο, η συγγραφή αποτελεί λύτρωση σε κάθε επίπεδο, και σίγουρα «είναι έτσι». «Με κάθε βιβλίο που γράφω, απελευθερώνω όσο περισσότερο νεκρικό βάρος μπορώ. Είναι και ο λόγος που διηγούμαι τα προσωπικά βιώματά μου μέσα από τις περιπέτειες του ήρωα. Το πώς θα αγγίξει η δική μου ιστορία τον κάθε αναγνώστη εξαρτάται εξολοκλήρου από τον ίδιο. Τον καθένα ξεχωριστά. Εκείνος ξέρει πόσο θα επιτρέψει στην ιστορία να τον αλλάξει, να ταυτιστεί, ή να την απορρίψει. Θεωρώ πως όλο αυτό σχετίζεται και με την χρονική στιγμή που θα τον πετύχει, δηλαδή αν έχει διάθεση να σπάσει τις άμυνες του και να βοηθηθεί. Προσωπικά, με βοήθησα πολύ. Ελπίζω να τα καταφέρω και με σένα, αν όχι πάρε στυλό και ξεκίνα να γράφεις», μας είπε.
*«Το πέρασμα» του Χάρη Οικονομόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή
