ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΕΖΕΣ
Share
Μια εικαστική εγκατάσταση χωρίς τίτλο, κείμενο επιμελητή ή εικαστικού, απλά με τη γνώμη ενός θεατή που αποτύπωσε το έργο του Λεζέ στο κείμενο που παραθέτουμε ως ακολούθως:
«Για εμένα τα ζωγραφικά έργα του Παναγιώτη Λεζέ είναι τα έργα του Κωνσταντίνου Παρθένη αντεστραμμένα. Όχι τα πάνω κάτω αλλά τα μέσα έξω. Κυρίως στον Αθανάσιο Διάκο και στις Λουόμενες…
Κατ’ αρχάς χρησιμοποιούν το ίδιο μπλε. Οι μορφές τους είναι άφυλες. Του Παρθένη υπαινικτικά, του Λεζέ απροκάλυπτα. Του πρώτου εξιδανικευμένες σχεδόν άυλες δημιουργούν μια επίπλαστη ηρεμία, σαν πέπλο πάνω στο άγχος. Του Λεζέ είναι σκληρές, διαλυμένες στα συστατικά τους, άτακτα ριγμένες στον καμβά και μου δημιουργούν ένα επίπλαστο άγχος σαν πέπλο στην ηρεμία.
Ο Λεζές είναι επιφανειακά σκληρός και ο Παρθένης επιφανειακά τρυφερός. Και οι δύο είναι αφαιρετικοί. Μόνο που ο Λεζές αφαίρεσε την επιφάνεια, άφησε γυμνή την ουσία. Μου δημιούργησε πρόσκαιρο στρες και μετά την ηρεμία αυτού που δεν έχει να χάσει τίποτα. Όλα έχουν αναλυθεί στα συστατικά τους και δεν έχουν να πάνε παραπέρα. Όμορφα ή άσχημα αυτά είναι. Αντίθετα στον Παρθένη κανείς δεν πιστεύει στις εξιδανικευμένες μορφές και εμένα με κατατρέχει το άγχος τι κρύβεται από κάτω. Στο Λεζέ σοκάρομαι για το τι τελικά κρυβόταν κάτω από την επιφάνεια αλλά γρήγορα ηρεμώ. Αυτό ήταν, στέρεψε ο πόνος.
Ο Λεζές είναι τελικά παρηγορητικός όχι μέσω της παραμυθίας του Παρθένη αλλά με το σκληρό τρόπο του ψυχαναλυτή. Τα γλυπτά του είναι στοιχεία των ζωγραφικών έργων που διέφυγαν και απέκτησαν δική τους τρισδιάστατη ζωή. Δε ξέρω αν είναι τρομαγμένα από τη ξαφνική ελευθερία που τους χαρίστηκε από το γενναιόδωρο χέρι του δημιουργού ή νοσταλγούν την ασφάλεια των δύο διαστάσεων……. Τα είχε άραγε υπόψιν του ο Λεζές όλα αυτά; Πιθανότατα όχι αλλά και δεν ήταν υποχρεωμένος. Από τη στιγμή της τελευταίας πινελιάς, της τελευταίας κόλλησης το έργο δεν του ανήκει. Ανήκει στο χώρο των αισθήσεων και των συναισθήσεων. Είμαι συγκύριος. Ασκώ τη συν-νομή μέσω φαντασιώσεων και μέθεξης».
INNER VIEW
Ευδαίμων Χαρά
Υπήρξε μια κομβική στιγμή, που αποφάσισες να ακολουθήσεις την πορεία σου ως καλλιτέχνης;
Ναι. ‘Εγινε μετά από την παραίτησή μου από το Υπουργείο Οικονομικών. Δεν είχα με τι να ασχοληθώ και το είδα σαν διέξοδο. Έτσι, βρέθηκα μπλεγμένος με τους χρωματικούς τόνους, τις υφές και τις φόρμες της εικόνας και της κατασκευής.
Μια εικαστική εγκατάσταση χωρίς τίτλο, κείμενο επιμελητή ή εικαστικού. Απλά η γνώμη των θεατών. Είναι αυτό μια δήλωση από την πλευρά σου ότι ένα έργο τέχνης αποκτά υπόσταση έπειτα από την ομολογία του θεατή;
Μερικώς είναι αλήθεια. Η θέαση ζωντανεύει το έργο τέχνης… Ο θεατής είναι ο παραλήπτης και ο διανομέας που διαχέει την υποκειμενική του αλήθεια.
Η γνώμη ενός παριστάμενου που θέλησε να μεταφράσει τους πίνακες σου οδήγησε σε μια άκρως τιμητική παρομοίωση. Συγκεκριμένα ανέφερε: «Για εμένα τα ζωγραφικά έργα του Παναγιώτη Λεζέ είναι τα έργα του Κωνσταντίνου Παρθένη αντεστραμμένα. Όχι τα πάνω κάτω αλλά τα μέσα έξω…» Ταυτίζεσαι με την παραπάνω άποψη;
Τιμώ τον θεατή με την τεκμηριωμένη άποψη όπως αυτή διατυπώθηκε. Επιλέγω την σιωπή αλλά προσεγγίζω το έργο τέχνης αποστασιοποιημένα ψάχνοντας κάπου να βρω καινούργιες ερμηνείες, ένα κομβικό σημείο ή απλώς την αρχή μια αναζήτησης.
Πιστεύεις ότι η εικαστική τέχνη ερμηνεύεται συνειδητά;
Όχι μόνο συνειδητά. Το ασυνείδητο έχει και αυτό το μερίδιο του που δεν είναι ευκαταφρόνητο και είναι ψυχωφελές. Η αντίδραση του θεατή και του ειδικού που τελείται από την θέαση του έργου τέχνης έχει ουσιαστική επίδραση. Διαφορετικά, η τέχνη είναι εμπόριο και όχι δημιουργία και μοναδικότητα.
Το μπλε… Άτακτα συστατικά ριγμένα στον καμβά … Σκληρές επιφάνειες… Τα έργα σου μου μεταφέρουν την αίσθηση ότι προέκυψαν από κάποιου είδους διαπραγμάτευση. Ποια συναισθήματα σύγκρουσης βίωσες κατά τη διαδικασία της δημιουργίας τους;
Το μπλε… Η μελαγχολία του που μας επισκέπτεται απρόσκλητα… Έτσι τόσο κατά την διάρκεια της επινόησης του έργου όσο και κατά την διάρκεια της υλοποίησης του ξεπηδάει αυτόματα, ασυνείδητα και προσωπικά σε έναν φαντασιακό χώρο και χρόνο και παίρνει μορφή στον καμβά.
Ποιο ανεκτίμητο μάθημα τέχνης κατέκτησες τα τελευταία χρόνια που συνέβαλε στο να οδηγηθεί το έργο σου στο επόμενο επίπεδο;
Ένα τυχαίο γεγονός, μια επίσκεψη σε μια νέα χώρα, μια ανάμνηση που γίνεται εμμονή και ζητά μορφή και αποτύπωση, μια αφήγηση που αφορά σε οικουμενικές αξίες.
Έχεις κάποια ουσιαστική φιλοσοφία που σε καθοδηγεί στη δημιουργική σου έκφραση;
Λειτουργώ με γνώμονα τη ζωή και την πρότερη εμπειρία που έχω αποκομίσει, καθώς και ένα απροκάλυπτο χιούμορ, για να ελαφρύνει και να φωτίσει το σκούρο της σκέψης.
Εκτός από τις σπουδές σου στο τμήμα Καλών Τεχνών του Αμερικανικού Κολλεγίου Deree και σειρά σεμιναρίων σχεδίου και ζωγραφικής στο Central Saint Martins College στο Λονδίνο και στο ArtstudentsLeagues στη Νέα Υόρκη έχεις σπουδές στα Οικονομικά με Μεταπτυχιακά στις Ευρωπαϊκές Σπουδές στο ULB στις Βρυξέλλες. Επηρέασε κατά κάποιον τρόπο την τέχνη σου αυτή η ιδιότητα;
Όλες οι σπουδές και εμπειρίες μάς διαφοροποιούν και μάς διαμορφώνουν καθημερινά. Είμαι ευτυχής που άρχισα αργά, ώριμος και κατασταλαγμένος. Δε με αλλοίωσε το σύστημα, δεν είχα και δεν επιθυμώ να αποκτήσω καλλιτεχνικά πρότυπα -καλλιτέχνες ως σημεία αναφοράς-. Σε αυτό με βοήθησε απεριόριστα η αποκληθείσα γνώση και η περιπλάνησή μου στα μεγάλα μουσεία που επισκέφτηκα λόγω της εργασιακής κινητικότητας. Ταξίδεψα και επέλεξα προσωπικά και μόνο τι χρειάζομαι για να ολοκληρώσω την πορεία μου… Κανένας δε μας μαθαίνει τίποτα. Εμείς επιλέγουμε την απαραίτητη γνώση και τα εργαλεία για τη διαμόρφωση μιας προσωπικής εικαστικής γραφής και έκφρασης.
Θα λέγαμε πως ο καλλιτέχνης υπακούει σε υπερφυσικές παρορμήσεις. Μια εξωτερική δύναμη χειρίζεται τον καλλιτέχνη σαν υπηρέτη. Πώς εκλαμβάνεις την παραπάνω πεποίθηση;
Το ασυνείδητο είναι ένα ανεξερεύνητο πεδίο. Εμπεριέχει μια μη μετρήσιμη παρόρμηση που αναβλύζει κάτω από κατάλληλες συνθήκες. Επιπλέον, μας προκαλεί και μας προσκαλεί να το εξερευνήσουμε… Αν υπάρξει αυτή η σύζευξη που θα το αναδύσει στο φως ξεδιάντροπα, ακέραιο, καθαρό, χωρίς λογοκρισία και κοινωνική σύμβαση, τότε θα έχει επιτελεσθεί το υπερβατικό, ένα βασικό στοιχείο που ενυπάρχει στην τέχνη .
Γιατί αγαπάς αυτό που ποιείς;
Μπορεί και να μην το αγαπώ. Ίσως και να το μισώ γιατί με ψυχαναγκάζει να δεχτώ την προσωπική μου αλήθεια…
