The Navigators | Η εκπληρούμενη προφητεία

Σύμπτωση, απλή προφητεία ή εμπνευσμένη από την πραγματικότητα; Ας μην βαυκαλιζόμαστε ότι θεωρείται σύμπτωση το δημιούργημα του Βρετανού Ken Loach «Τhe Navigators», του 2001. Στην αιχμή της εξάπλωσης του καπιταλιστικού συστήματος, ο σκηνοθέτης τρυπώνει στην ωμή πραγματικότητα της ιδιωτικοποίησης του βρετανικού σιδηροδρομικού δικτύου και θέτει σε πρώτο πλάνο το λαϊκό αίσθημα, αναφορικά με το δίκαιο, την περηφάνια της βιοπάλης, την κοινωνική ειρήνη, τη διεκδίκηση της ίδιας της ζωής, όπως της αξίζει. Μέλη, πλέον, της καινούριας εταιρείας, οι εργάτες του σιδηρόδρομου παλεύουν να διατηρήσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα, έρχονται σε σύγκρουση με τους ιδιώτες εργολάβους και τελικά με την ίδια τους τη συνείδηση.  

Ο Loach δημιούργησε μια ταινία, συγκινητικά ρεαλιστική, στοιχείο που διατρέχει όλους τους κόλπους της, από τις ερμηνείες, τους διαλόγους, τις σχέσεις μεταξύ των ηρώων και την καθημερινή τους επαφή, με τις αστείες στιγμές και τους διαπληκτισμούς τους, μέχρι τον τρόπο που επηρέασε μοιραία την κοινωνία και τις εργασιακές σχέσεις η μετατροπή του δημόσιου αγαθού της σιδηροδρομικής συγκοινωνίας σε εστία ιδιωτικού συμφέροντος. «Στην αγορά που εισερχόμαστε, σημασία έχει ο πελάτης», θα ακουστεί στο βίντεο προώθησης της διαχειρίστριας εταιρείας, ενώ ο υπεύθυνος ενημερώνει τους υπαλλήλους ότι, σύμφωνα με το επιχειρηματικό πλάνο της εταιρείας,

Το Navigators ανασύρει και καταδεικνύει κοινωνικά ζητήματα, με τη ματιά του σκηνοθέτη να αποδεικνύεται αιματηρά προφητική. Η αξιοπρέπεια συγκρούεται με την απομάκρυνση του ιδιώτη να λογοδοτεί, η οικονομική επέκταση των εταιρειών τοποθετείται σε πέπλο αυτοπροστασίας και η κοινωνική συνοχή διακυβεύεται στο διηνεκές, από τρύπιους νόμους και ιδιωτικές εταιρείες που παίζουν στα ζάρια ανθρώπινες ζωές και σχέσεις, θέματα που δίνονται στο θεατή με ενοχλητικά ειλικρινή τρόπο. Η κοινωνική αρμονία, η χαρά, η ανέμελη συμβίωση και η σχέση εμπιστοσύνης εργοδότη και εργαζομένων τίθενται υπό αμφισβήτηση και εν τέλει κινδυνεύουν να εξαλειφθούν, στο όνομα ενός φαύλου κύκλου διαπλοκής, συμφερόντων και ευτελών σκοπών, με εμπλεκόμενους φορείς την κρατική εξουσία και τις ιδιωτικές εργολαβικές εταιρείες. 

Στην ταινία, η ξεγύμνωση της αλήθειας, χωρίς να ωραιοποιεί ή να στρογγυλεύει τα αιχμηρά σημεία της ιδιωτικοποίησης δημόσιων αγαθών, επικοινωνείται επιβεβαιώνοντας το κοινό αίσθημα για την κοινωνική και εργασιακή απαξίωση που ακολουθείται από τέτοιες δομικές αλλαγές, την αποδυνάμωση του συνδικαλιστικού κινήματος και την υποβάθμιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Σε αυτές τις συνθήκες, παρουσιάζεται ο σκληρός ρεαλισμός της καθημερινότητας των ανθρώπων, ο αβάσταχτος αγώνας τους για επιβίωση, χωρίς χρωματιστά γυαλιά, που θα τους αναγκάσει να εκπέσουν και να εκφυλιστούν, ως ανίσχυρες εργατικές μονάδες απέναντι σε βιομηχανικούς κολοσσούς, που εκμηδενίζουν τα επίπεδα ασφάλειας και ποιότητας της εργασίας, με στόχο την αύξηση της κερδοφορίας τους.