«Ζώνη Ενδιαφέροντος (The Zone of Interest)» του Jonathan Glazer

Art, Film Χρυσάνθη Μαστροκώστα 8228

«Ζώνη Ενδιαφέροντος (The Zone of Interest)»,

Σκηνοθεσία: Jonathan Glazer,

Έτος παραγωγής: 2023

Η πολυμελής οικογένεια του Rudolf Höss, ζει μια άνετη, ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή. Όλα θα ήταν καλά ως εδώ αν δεν επρόκειτο για τον διοικητή του Άουσβιτς που διαμόρφωσε την καθημερινότητά του στο πολυτελές σπίτι που του παραχωρήθηκε, ως επιβράβευση για τις υπηρεσίες που προσφέρει, ακριβώς δίπλα από το στρατόπεδο συγκέντρωσης, 60 περίπου χλμ μακριά από την πόλη της Κρακοβίας. Σε σκηνοθεσία Jonathan Glazer και βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Martin Amis, το Zone of Interest είναι μια κινηματογραφική ταλάντευση μεταξύ κόλασης και παραδείσου, ένας καμβάς γεμάτος αντιθέσεις που καταφέρνει να καθηλώσει χωρίς να αποκαλύπτει στα μάτια μας σκηνές βασανιστηρίων.

zone of ineterest poster

Η αυτοκυριαρχία της ψυχραιμίας κινδυνεύει να πέσει στο κενό, με τα στοιχεία ντοκιμαντέρ που επιστρατεύει ο σκηνοθέτης αλλά και όσα υπονοούνται, όλα περιτέχνως συνδυασμένα για να εκφράσουν εντονότερα την ναζιστική φρίκη. Η ταινία περιστρέφεται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από την επαγγελματική και οικογενειακή ζωή του διοικητή Höss, ωστόσο δεν παρακολουθούμε μόνο τη γραμμική αφήγηση για τη ζωή του, αλλά τις λεπτές γραμμές που διαχωρίζουν την τρυφερότητα από την βαναυσότητα. Πώς άραγε μπορούν

να συνδυαστούν αυτά τα δυο ακραία στοιχεία σε έναν άνθρωπο ή σε μια συνθήκη; Αυτό είναι και ένα ερώτημα στο οποίο βασίζεται το βάρος της ταινίας.

Ένα βάρος που πλανάται στο κεφάλι και στο κέντρο της ανθρώπινης καρδιάς. Στο σπιτικό της οικογένειας Höss, συνυπάρχουν η τάξη, η ασφάλεια, η ευγένεια και η γαλήνη με την τυφλή υπακοή, τον φόβο, τα πρότυπα μίσους, βίας και μισαλλοδοξίας, όλα εξαιρετικά τακτοποιημένα και τέλεια επιμελημένα, στην έκταση που διαμορφώθηκε ιδιαίτερα για να στεγάσει όλη την απανθρωπιά του κόσμου. Ο «παραδεισένιος κήπος», όπως θα ακούσουμε σε έναν από τους διαλόγους της ταινίας, είναι το μέρος που χωρίζεται με έναν τοίχο η ζωή από το θάνατο, η ευτυχία από την απόλυτη εξαχρείωση της ανθρώπινης μορφής.

ζωνη-ενδιαφέροντος

Ο Rudolf Höss, τον οποίο υποδύεται ο Christian Friedel, παρουσιάζεται ως ένας τρυφερός και δοτικός πατέρας, που φροντίζει και νοιάζεται, όπως κάθε κανονικός πατέρας και το κατορθώσει με έναν και μόνο τρόπο, να είναι ένας αδίστακτος επαγγελματίας που ευαγγελίζεται και επινοεί τους χειρότερους τρόπους εξόντωσης των ανθρώπων που έρχονταν ως «φορτία», όπως λέγεται στην ταινία, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και επιδεικνύοντας υποδειγματική υπακοή στις εντολές του Χίτλερ. Παράλληλα τον βλέπουμε να συμπεριφέρεται με ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στο άλογο – σύντροφό του στο στρατόπεδο ακόμα και στον κατοικίδιο σκύλο του σε αντίθεση με τα «τεμάχια» που προορίζονταν προς καύση στο χώρο του στρατοπέδου. Η πιστή στις ναζιστικές πρακτικές σύζυγός του, η «βασίλισσα» του Άουσβιτς Hedwig Höss, η εξαιρετικά αντιπροσωπευτική στο ρόλο της Sandra Hüller, συντηρεί το σπιτικό, αναλαμβάνει την ανατροφή των πέντε παιδιών τους και όχι μόνο στηρίζει τις επιλογές του αλλά υποκινεί τα βήματά του και διεκδικεί με απουσία κάθε ευαισθησίας την συνέχιση της απόλαυσης των προνομίων που φέρει η αξιωματική θέση του Rudolf.

ζωνη-ενδιαφέροντος

Το Zone of Interest είναι μια από τις περιπτώσεις ταινιών στον κινηματογράφο που δίνεται έμφαση σε κάτι που δεν βλέπουμε, που αναφέρεται σε γεγονότα που σημάδεψαν με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο την παγκόσμια ιστορία, με πρωταγωνιστές όχι τα θύματα αλλά τους θύτες, δοσμένα όχι με εικόνες από τον τόπο των μαρτυρίων, αλλά περιφερειακά. Η κεκαλυμμένη σκληρότητα χωράει στον μανδύα της οικογενειακής ευτυχίας και η φρίκη συναντάται στην πιο αποτρόπαιή της μορφή. Βλέπουμε τα παιδιά του διοικητή να παίζουν στο δωμάτιό τους με θέα τους καπνούς και αντί ήχων τα ανθρώπινα ουρλιαχτά από τις κτηνωδίες που εκτυλίσσονται σε όμορο περιβάλλον, τις ανθρώπινες στάχτες να χρησιμοποιούνται ως φυσικό λίπασμα στον κήπο της οικογένειας του διοικητή, τα προσωπικά αντικείμενα των θυμάτων να δίνονται ως κελεπούρια στην σύζυγό του, τις χλευαστικές συζητήσεις που κάνει με τις φιλοναζιστικής ιδεολογίας φίλες της για τις Εβραίες γυναίκες.

The-Zone-of-Interest-14

Το μοναδικό φωτεινό σημείο είναι τα πλάνα φιλμ με το κορίτσι σε μορφή animation, το κορίτσι σύμβολο της ελπίδας και της ισότητας απέναντι στη βία και η μελαγχολική μελωδία στο πιάνο ως η κραυγή για ελευθερία και απελευθέρωση, εκφρασμένη με τη μεγαλύτερη δόση απελπισίας και τρυφερότητας απέναντι στην παραφροσύνη ενός τόσο παρανοϊκού πολέμου. Η μητέρα της Hedwig Höss ανυποψίαστη για τις θηριωδίες που συνορεύουν το σπίτι που φιλοξενείται, συνειδητοποιεί στην επίσκεψή της την πραγματικότητα όταν οι φλόγες από τις καύσεις διακόπτουν τον ύπνο της, παρακολουθώντας συγκλονισμένη από το παράθυρο του δωματίου της τις πύρινες ακτίνες εναλλασσόμενες με καπνό και απορρίπτει τις ναζιστικές πρακτικές που ακολουθεί το ζεύγος Höss αναχωρώντας απροειδοποίητα.

Ανάμεσα στα βραβεία που κέρδισε, το Zone of Interest απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, που παρέλαβε ο σκηνοθέτης Jonathan Glazer.